طراحی شهری با رویکرد ساخت فضای شهری اجتماع پذیر

یکی از موضوعاتی که در ساخت فضاهای شهری باید مورد توجه قرارگیرد، محتوای اجتماعی فضاست که شامل کیفیت-های فضایی انسان محور از جمله اجتماع پذیری می باشد. اجتماع پذیری که مبتنی بر حضور مردم در فضاهای شهری و تعاملات اجتماعی بین آنهاست بر پایه نیاز انسان به حس «تعلق اجتماعی» و «بودن با دیگران» قرار دارد. در این میان فضاهای همگانی به عنوان مکان های حضور و ملاقات، از بیشترین ظرفیت در پاسخگویی به این نیاز اجتماعی انسان در جوامع شهری برخوردارند. به گونه ای که «اجتماع پذیری فضاهای شهری» یا به عبارتی حضور مردم در فضاهای شهری و ایجاد فرصت های ملاقات بین آنها، به عنوان یکی از مهم ترین عوامل سازنده کیفیت محیطی شهر، از ابتدای پیدایش دانش طراحی شهری همواره مورد توجه نظریه پردازان و طراحان شهری بوده است. این مسئله در دوران معاصر و در پی تحولات مدرنیسم که سبب شده فضاهای شهری کارکردهای اجتماعی گذشته خود را از دست داده و به معابری برای حرکت راحت تر خودروها تبدیل شوند، اهمیت بیشتری یافته است. از این رو، بیشترین تمرکز این پژوهش بر نیازهای اجتماعی انسان ها و ایجاد فرصت هایی برای تعاملات اجتماعی آنها در فضاهای شهری است. در این راستا، مهم ترین پرسش پژوهش پیش رو چنین مطرح می شود که: «چگونه می توان با ابزار طراحی شهری در حوزه ملاحظات کالبدی- فضایی بر سطح اجتماع پذیری فضاهای همگانی یک محله یا شهر تأثیر گذاشته و موجب ارتقاء آن شد؟» به منظور دست یابی به پاسخ مناسب در این زمینه، ابتدا با بهره گیری از مطالعات نظری و جستارهایی در سوابق تجربیات جهانی موضوع، آن دسته از شاخص های کیفی که جاری شدن آن در فضاهای شهری، کیفیت محیطی آنها را اجتماع پذیر و انسان مدار می سازد، مورد شناسایی قرار گرفته و بر مبنای آنها چک لیستی تنظیم شده است. جهت حصول نتایج دقیق تر، محله ارمنستان در شهر اردبیل، به عنوان مطالعه موردی، میدان مطالعه این پرسشگری انتخاب شده است. برای این منظور فرآیند منطقی طراحی شهری، شامل شناخت محدوده در قالب نمایانگرها و هنجارهای کیفی تعیین شده، و تحلیل آن با تکنیک swot طی شده است. در نهایت با سنجش وضعیت محیطی محله ارمنستان در مدار اجتماع پذیری و تدوین اهداف عملیاتی، راهبردها و سیاست ها، برنامه طراحی شهری شامل؛ چارچوب طراحی شهری، دستورکار طراحی شهری، و در آخر انگاره هایی از طراحی و ضوابط و معیارهای طراحی ارائه شده است. روش تحقیق در این رساله، روش «توصیفی – تحلیلی» متکی بر مطالعات موردی است و شیوه تحقیق مبتنی بر «مرور متون و اسناد کتابخانه ای»، «مصاحبه»، و «مشاهدات میدانی» است.